Այո, այսպիսին է Հայոց Աշխարհը. հազարամյակների իր պատմության ընթացքով, և, եթե փորձենք հետ գնալ, հասնելու ենք մարդկության Աստվածատուր օրրանին, որտեղ՝ ըստ Աստվածաշնչյան վկայության, երկրային դրախտն էր։ «Աստված արարման վեցերորդ օրը ստեղծեց մարդուն և նրան դրեց Դրախտի մեջ»։ Իսկ Դրախտը՝ Եդեմը, գտնվում էր չորս գետերի ակունքների մոտ, որոնցից երկուսը` պատմական Հայաստանի գետերը, Եփրատն ու Տիգրիսն են։ Գիրք Ծննդոց, գ. Բ, հ. 11 15։
Այժմ գանք Համաշխարհային ջրհեղեղին և Նոյան տապանին, որի համար որպես հանգրվան Աստծո կողմից ընտրվել էր Արարատ լեռը։
Արարատը՝ Փոքր և Մեծ Մասիսներով սրբազան լեռ է Հայոց համար, և ո՛չ միայն Հայոց, ամբողջ մարդկության առաջին ոտնահետքերն են այստեղ դրոշմվել աշխարհակործան ջրհեղեղից ետ, Հայոց երկնքում իր յոթնագույն շքեղությամբ՝ որպես Աստծո և մարդկության հաշտության նշան, սփռվեց առաջին ծիածանը։ Հայաստանի ներկայիս մայրաքաղաք Երևանը, որը դարերով եղել է փոքրիկ բնակավայր, իր անվանումը նույնպես ստացել է Նոյի ժամանակներից, երբ Նոյն ու իր ընտանիքի անդամները Տապանից դուրս գալուց հետո՝ հեռվում նշմարելով ջրից ազատված ցամաքը, ոգևորված բացականչել են՝ երևաց, երևաց... Հետագայում, վերջին տառի հնչյունափոխությամբ այն սկսել է հնչել որպես Երևան։ Հայոց նահանգներից Նախիջևանն էլ է անվանակոչվել Նոյի ընտանիքի կողմից. Արարատից իջնելուց հետո նրանք՝ մինչև վերջնական իջևան ընտրելը, կարճատև դադար են առնում այդտեղ, այստեղից էլ Նախ...իջևան անվանումը։
Արարատ լեռան լանջերի մոտ հաստատվելուց հետո, Նոյն այդ բերրի հարթավայրում տնկեց ջրհեղեղից առաջ հավաքած բույսերի սերմերը, խաղողի առաջին որթատունկը և վայելեց Արարատյան դաշտավայրի ոսկեփայլ ու թեժ արևի բույրն իր մեջ ամփոփած նոր մարդու նոր կյանքի առաջին գինին։
Հետո, մինչ Նոյի որդիներն ու թոռները սփռվեցին աշխարհով մեկ, նրա Հաբեթ որդու Հայկ անունով որդին՝ Հայկ Նահապետը, հաստատվեց Արարատ լեռան շրջակայքում, հաղթեց իր դեմ ելած Բելին և հիմնեց իր երկիրը, որը նրա անունով կոչվեց Հայաստան, իսկ ժողովուրդը՝ հայ։
Տարբեր ազգերի հին ձեռագրերը նույնպես վկայում է... Հին աքքադական կավակերտ մի քարտեզի վրա պահպանվել է Աստվածների Ժողովի Լեռ անվանումը։ Այն վերաբերում է Եփրատ և Տիգրիս գետերին ծնունդ տվող լեռներին, այն է՝ Հայկական Լեռնաշխարհին։ Եվ երբ շումերական, իսկ այնուհետև, հզոր ծաղկում ապրած աքքադական և հին եբրայական գրականության էջերում պահպանված տեղեկությունները դնում ենք կողք կողքի, ստացվում է, որ.
Աստվածային Սուրբ Օրենքների Երկիրը,
Անմահների Երկիրը,
Ջրհեղեղից Փրկվածների Երկիրը,
Աստվածների Ժողովի Լեռը
Հայոց Լեռնաշխա՞րհն է։
«Բոլոր ժամանակների Հայաստանը»
Աննա Պետրոսյան
Հայաստանը քրիստոնեության պատմության մեջ նույնպես ունի իր առանձնահատուկ տեղը. Հայ ժողովուրդն առաջինն էր, որ պետականորեն՝ 301 թ., Հայոց Տրդատ արքայի հրամանով ընդունեց քրիստոնեությունը որպես ազգային կրոն: Այդ ժամանակ էլ հիմնադրվեց Էջմիածնի Հայոց մայր տաճարը, իսկ Հայաստանում քրիստոնեության տարածման առաքելությունն իրականացնողները Հիսուսի առաքյալներից երկուսն էին՝ Թադևոսն ու Բարդուղիմեոսը, որոնք հենց այստեղ էլ նահատակվեցին, բայց արդեն հավատի ջահից կրակներ թողնելով իրենց հայ հետևորդների հոգիներում։
Այս երկիրն անցյալում հզորագույն պետություններից էր՝ իր հզոր և տիրական արքաներով։ Բայց, ժամանակի ընթացքում, քիչ առ քիչ, քոչվոր և վայրագ ցեղերի ասպատակությունների, ավարի ու թալանի, կարող երկրների խարդավանքների... 20-րդ դարասկզբում՝ հատկապես 1915-ին, նրանց հովանավորությամբ և ծրագրով Օսմանյան Թուրքիայի կառավարության կազմակերպած և դեռ այդպես էլ չդատապարտված Հայոց Մեծ Եղեռնի, ժամանակ, երբ 1 և կես միլիոնից ավելի հայի կյանք խլվեց, իսկ կենդանի մնացածները մեծ դժվարությամբ խույս տվեցին թուրքական յաթաղանից ու սփռվեցին աշխարհով մեկ, հայությունը կորցրեց իր տարածքների հսկայական մասը և իր բնօրրանում՝ Արևմտյան Հայաստանի տարածքում ապրելու իրավունքը։ Խորհրդային իշխանության տիրապետության տարիներին էլ Հայաստան աշխարհից կամայական որոշումներով կտրվեցին և այլ երկրների հանձնվեցին մի քանի տարածքներ։ Այդ ամենի արդյունքում մնաց նախկին Հայաստանի 1/10 չնչին մասը։
Հայոց աշխարհում յուրաքանչյուր պահ անցյալի փառավոր և խորախորհուրդ էջերը հառնում են անցորդի հայացքի առջև. դարերի անհանգիստ, թե խաղաղ օրերի վայրուվերը, նախնյաց սրտաբուխ աղոթքների ու խնկարկումի թանձրությունը, ժամանակի վրձնած գույներն ասես կնքված են կանգուն, կիսաքանդ կամ փլատակված վանքերի ու տաճարների ամեն մի քարին ու խոյակին։ Իսկ որպես հայի ոտնահետքեր և կնիքներ հավերժական ընթացքի՝ ամենուր հառնում են խաչքարերը՝ քարակոփ ժանյակների այդ զուտ հայկական հրաշքները։
Բնության շքեղությունը՝ տարվա տարբեր եղանակներին տարբեր երանգներով, գույներով և հմայքներով, ավելի է զարդարում դարերի ճարտարապետական գլուխգործոցների խորհրդավոր տեսքը: